Θεραπεία ορμονικής αποκατάστασης

Θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης και κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου του μαστού

Η εμμηνόπαυση είναι μια φυσιολογική διαδικασία του κύκλου ζωής της γυναίκας και συμβαίνει περίπου στην ηλικία των 50 ετών. Με τον όρο εμμηνόπαυση εννοούμε τη διακοπή του καταμήνιου κύκλου, της περιόδου, που οφείλεται στην διακοπή παραγωγής οιστρογόνων από τις ωοθήκες. Υπάρχει και η φαρμακευτική ή ιατρική εμμηνόπαυση, αποτέλεσμα καταστροφής ή αφαίρεσης των ωοθηκών.

Τα οιστρογόνα είναι υπεύθυνα για πολλές λειτουργίες του σώματος όπως η καλή λειτουργία των οστών, της καρδιάς, τη λίμπιντο, και γενικά τον μεταβολισμό. Η απώλεια της δράσης των οιστρογόνων μετά την εμμηνόπαυση οδηγεί σε οστεοπενία, μειωμένη λίμπιντο, διαταραχές του θερμοστάτη του σώματος που εκδηλώνονται ως εξάψεις, ιδρώτες και λήψη βάρους και συναισθηματικές διαταραχές (πχ κατάθλιψη, αίσθημα ότι η ζωή τελειώνει κτλ). Είναι λογικό επομένως αρκετές γυναίκες να μην επιθυμούν την εμμηνόπαυση, να θέλουν να παρατείνουν την δράση των οιστρογόνων στο σώμα τους, λαμβάνοντάς τα εξωγενώς.

Τα οιστρογόνα όμως δεν ειναι άμοιρα επιπλοκών και κινδύνων. Η μη αντιρροπιστική από την προγεστερόνη δράση τους στη μήτρα αυξάνει τον κίνδυνο για ανάπτυξη καρκίνου του ενδομητρίου. Γιαυτό συνηθίζεται να χορηγείται συνδυσμός οιστρογόνου με προγεστερόνη.

Στο καρδιαγγειακό, αν και τα ενδογενή οιστρογόνα (δηλαδή τα οιστρογόνα που παράγονται από τον οργανισμό, κυρίως από τις ωοθήκες) φαίνεται πως ασκούν προστατευτική δράση, τα εξωγενή οιστρογόνα ασκούν αντίθετη δράση, καθώς αυξάνουν τον κίνδυνο για εγκεφαλικό επεισόδιο και φλεβοθρόμβωση.

Υπάρχουν επίσης σαφείς ενδείξεις ότι η θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο του μαστού, ιδιαίτερα σε σχετικά υπέρβαρες γυναίκες. Τα καλά νέα είναι πως αυτός ο κίνδυνος υποχωρεί με την διακοπή της λήψης των ορμονών και μετά την πενταετία επανέρχεται στα πρότερα επίπεδα. Φαίνεται ότι αυτή η καρκινογόνος δράση στο μαστό, οφείλεται στη δράση της προγεστερόνης. Με απλά λόγια το αρχικό χτύπημα στο φυσιολογικό κύτταρο για να γίνει καρκινικό το δίνει η προγεστερόνη και μετά αναλαμβάνουν δράση και τα οιστρογόνα (βλ. και παρακάτω σχήμα από μια θεμελιώδη μελέτη που δημοσιεύθηκε στο Nature πριν κάποια χρόνια). Θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης που περιέχει μόνο οιστρογόνα δεν αυξάνει τον κίνδυνο για ανάπτυξη καρκίνου του μαστού. Εξακολουθεί όμως να προκαλεί περισσότερα εγκεφαλικά επεισόδια και φλεβοθρομβώσεις).

Επομένως κάθε φορά θα πρέπει να συζητάτε με το γιατρό σας τα υπέρ και κατά της θεραπείας και να ενημερώνεστε για τις παρενέργειες. Για παράδειγμα, μία γυναίκα υπέρβαρη και καπνίστρια καλό θα ήταν να μην λάβει θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης καθώς ο κίνδυνος εγκεφαλικού επεισοδίου είναι υψηλότατος. Το ίδιο και μια γυναίκα με θετικό και επιβαρυμένο οικογενειακό ιστορικό για καρκίνο του μαστού.